Çocuk ortodonti, çocuklarda yanlış hizalanmış dişler ile çenelerin düzeltilmesi ve tedavisiyle ilgilenir. Genel olarak bu sorunlar, zayıf çiğneme ve ısırma işlevinden kaynaklanan mide ile bağırsak sorunları, kötü duruş, bunun sonucunda ortaya çıkan sırt ağrısı, çarpık yanaklar ve gerilime bağlı baş ağrıları gibi kronik hastalıkların nedenidirler.

Örneğin çapraşık dişler, düşme veya çarpma durumunda özellikle risk altındadır. Çapraşık dişlerin temizlenmesi de zordur. Bu sorun da erken dönemlerde dişlerin çürümesine ve diş eti problemlerine yol açabilir. Yanlış ısırma işlevi (örneğin, çapraz kapanış), asimetrik bir yüz ile beraber vücuda da neden olabilir. Bu nedenle, çocukların yanlış hizalanmış bir dişinin, erken bir aşamada teşhisi ve tedavisi özellikle önemlidir.

Çocuklarda Ortodonti Tedavisi Ne Zaman Başlamalı?

Çocuklar için ortodonti tedavisinin gerekli olup olmadığına sadece bir diş hekimi veya ortodontist karar verebilir. Tanı için eksiksiz bir tıbbi öykü, klinik muayene, dişlerin ölçüleri ve özel röntgen ile fotoğraflar gereklidir. Bu şekilde elde edilen verilere dayanarak ortodontist veya çocuk diş hekimi, belirli bir durumda ortodonti tedavisinin önerilip önerilmeyeceğine karar verir.

Çocuk ortodonti tedavisi, çocukluk ve ergenliğin doğal büyüme güçlerinin henüz tam olarak gelişmemiş dokuyu şekillendirmek için kullanılabilmesi avantajını sunar. Çocuklar için ortodontik tedavi, maliyet açısından da avantajlıdır. Çünkü 18 yaşından itibaren ortodontik tedavide maliyetlerin üstlenilmesi için daha sıkı koşullar vardır.

Yanlış hizalanmış çenenin düzeltilmesinin ortalama süresi, 3 yıldır. Ancak erken düzeltici müdahaleler, sadece 1 yıl sonra istenen sonucun elde edilmesini sağlar.

Kural olarak çocuklar, 4 yaş civarında emmeyi bırakmalıdır. Aksi takdirde hatalı miyofonksiyonel hareket dizileri (ağız ve yüz bölgesindeki kaslarda bozukluklar) meydana gelebilir. Bu da çarpık dişlere yol açabilir. Baştan itibaren çarpık dişler ortaya çıkarsa aşırı kapanış (> 9 mm) ve çapraz kapanış veya dişlerin çapraşıklığı nedeniyle açıkça yanlış bir kapanış pozisyonu olsa bile okul öncesi yaşta kapsamlı bir kontrol için mutlaka diş hekimine danışılmalıdır.

9 yaş civarında çocukların yan süt dişleri de kalıcı dişlerle değiştirilir. Ergenlik başlangıcından önceki karma dişlenme döneminde, çene eklemlerinin adaptasyonu, dişlerin sürme kuvvetleri ve kafatasının genel büyümesi, yanlış ısırma pozisyonları ile çarpık dişleri düzeltmek için en uygun şekilde kullanılabilir. Kraniomandibular sistemin (kafatası ve çene) yumuşak ve sert hücre dokusunun kalıplanması, yetişkinlere göre çocuklarda ve ergenlerde çok daha kolaydır.

Çocuklarda Ortodonti Tedavisi Nasıl Yapılır?

Çoğu durumda çocuklarda diş teli kullanmak, tedavi hedefine ulaşmak için yeterlidir. Bireysel olarak tasarlanmış çok çeşitli diş teli türleri vardır. Bazı durumlarda günde 16 saat takılması gerekir, ancak gece kullanımı genellikle yeterlidir. Tüm süt dişleri zaten düşmüşse ve kalıcı dişlerde yanlış hizalanmış dişler varsa bunlar, genellikle metal diş telleri gibi sabit apareylerle onarılır.

Belirli bir durumda hangi diş teli tipinin en iyi seçenek olduğu, esasen yanlış hizalamanın boyutuna ve çocuklar için ortodontik tedavinin zamanına bağlıdır. Genel olarak çene büyüme evresinde mümkün olduğunca erken başlanırsa yanlış hizalanmaların düzeltilmesinin çok daha hızlı ilerlediği ifade edilebilir.

Çocuklarda Ortodonti Tedavisi Yöntemleri

Yukarıda da bahsedildiği gibi birçok farklı ortodontik aparey veya diş teli türleri vardır:

• Metal diş teli: Çocuklarda diş teli için tercih edilen en popüler apareydir. Sabittir ve belirli bir süre takılması gerekir.
• Invisalign şeffaf plak: Telsiz ortodonti olarak da bilinen Invisalign şeffaf plaklar, çocuklar için özel bir planlama yapılarak dijital bir şekilde üretilir. Her plak, ortalama birkaç hafta boyunca takılır ve dişler, yavaş bir şekilde istenilen konuma kayar.
• Lingual diş teli: Bazı durumlarda diş bozukluğu, Invisalign şeffaf plak tedavisi ile onarılamayacak kadar bozuk olabilir. Bu durum da lingual diş teli tercih edilebilir. Halk arasında genel olarak görünmez diş teli olarak da bilinen bu işlemde tercih edilen braketler, dişin iç bölümlerine tam oturacak şekilde üretilerek tıbbi yapıştırıcılarla sabitlenir.
• Damaklık veya hareketli apareyler: En sık çocukluk döneminde tercih edilen bu yöntem, basit düzeydeki diş hizalanma sorunlarını düzeltir. Uygun dönemlerde ve doktorun önereceği süre boyunca kullanılırsa etkili bir tedavi yöntemidir.
• Çenelik veya ağız dışı aparetler: İskeletsel sorunlar için kullanılır. Çok daha modern apareylerden dolayı son dönemlerde kullanımı son derece azalmıştır.

Çocuklarda Ortodonti Tedavisi Nasıl İşler?

Ortodonti tedavisi ihtiyacı belirlendikten sonra ortodontist, detaylı bir muayene yapar, tedaviyi planlar, hastayı ve ailesini bilgilendirir. Genel olarak çocuklarda ortodonti tedavisi, diş ve farklı durumlarda göre değişir:

• Çıkarılabilir diş telleri ile çocuklarda ortodonti tedavisi

Çıkarılabilir şeffaf plaklar, çocukların tedavi planına özel olarak üretilir. Süreç takip edilerek plaklar düzenli olarak değiştiriir.

• Fonksiyonel terapi cihazları ile çene regülasyonu

Sadece dişler değil, çene de çarpık ise çenenin fonksiyonel tedavi edici cihazlar ile doğru pozisyona getirilmesi gerekir. Standart diş telleri, genellikle tek çene için yapılırken bu apareyler, alt ve üst çene için tek parça telden oluşur.

• Sabit diş teli ile ortodonti tedavisi

Bir dişi döndürmek veya yatay olarak kaydırmak gibi belirli ortodonti türleri, gevşek diş telleri ile çalışmaz. Burada, arka dişlerdeki bantlarla ve diğer dişlerde braketler aracılığıyla birbirine bağlanan sabit diş tellerine ihtiyaç vardır.

• Tutucularla stabilizasyon

Dişler, ortodontik olarak hareket ettirildiğinde eski pozisyonlarına geri dönme eğilimi gösterirler. Ayrıca yirmi yaş dişleri, istenmeyen yer değiştirmelere yol açabilir. Bunu önlemek için doktor, dişlerin iç kısmına yapıştırılmış çıkarılabilir plastik ateller veya teller ile ayar yaparak dişleri sabitler.

Çocuklarda Ortodonti Tedavisi Ne Kadar Sürer?

Çocuklarda ortodontik tedavi, farklı süreler alabilir. Belirleyici faktörler deformitenin tipi, şiddeti, yaşı ve tedavi süresidir. Temel olarak yanlış hizalamalar ne kadar erken düzeltilirse tedavi de o kadar kolay olacaktır.

Ortalama olarak çocuklar için diş teli tedavisi, ortalama 2 ile 3 yıl sürebilir. Bunu, tedavi sonucunun stabilize olduğu bir tutma aşaması takip eder. Tutma aşaması en az 1 yıl sürer. Ancak, günlük yaşamda neredeyse hiçbir kısıtlama gerektirmez.